در دنیای دندانپزشکی کودکان، اطمینان از راحتی و ایمنی کودکان در طول روند درمان دندانپزشکی امری بسیار مهم است. دو روش متداول برای دستیابی به این هدف، سدیشن و بیهوشی هستند. هدف هم از سدیشن و هم از بیهوشی، کاهش اضطراب و ناراحتی کودکانی ست که همکاری لازم را در حین درمان های دندانپزشکی ندارند. در این مقاله، به بررسی جزئیات و ملاحظات این دو روش و تفاوت سدیشن و بیهوشی در دندانپزشکی کودکان می‌پردازیم.
سدیشن (آرامبخشی) چیست؟
سدیشن یک تکنیک پزشکی است که برای آرام‌سازی و آرام بخشی کودک قبل و در طی درمان‌های دندانی استفاده می‌شود. این تکنیک وضعیتی از آرامش را فراهم می‌کند، اضطراب را کاهش می‌دهد و اغلب باعث خواب عمیق کودکان می‌شود و در عین حال کودک را واکنشگر نگه می‌دارد یعنی هوشیاری به مانند بیهوشی به طور کامل از بین نمی رود.
انواع سدیشن(آرامبخشی):
- سدیشن با مصرف داروی خوراکی: این روش شامل مصرف داروها از طریق دهان است که معمولاً به صورت شربت یا قرص به کودک داده می شود.
- سدیشن تنفسی : گاز نیتروزاکساید که به نام ” گاز خنده‌آور” نیز شناخته می شود برای سدیشن تنفسی به کار می رود. این گاز از طریق یک ماسک تنفسی به کودک منتقل می شود تا وضعیتی آرام را در او ایجاد کند.
- سدیشن وریدی: در سدیشن وریدی از طریق رگ داروهای آرامبخشی تزریق می‌شود. این روش اثرات دقیق آرامبخشی را فراهم می‌کند.
منظور از بیهوشی چیست؟
از سوی دیگر، بیهوشی یک شکل عمیق‌تر از دست رفتن هوشیاری نسبت به سدیشن است که کودک را در طول روند درمان دندانی به حالت کاملاً نا‌آگاه و غیر هوشیار می برد و کودک هیچگونه درد یا تحریکی را حس نمی کند.
تعریف چند اصطلاح:
- بیهوشی عمومی : بیهوشی عمومی شامل تجویز داروهایی است که وضعیتی کاملا غیرهوشیارانه برای فرد ایجاد می کند، به طوریکه به هیچ گونه تحریکی پاسخ نمی دهد حتی تحریکات دردناک.
- بی حسی موضعی: بی حسی موضعی یک منطقه خاص از بدن را بی‌درد و بی حس می‌کند و در حالی که کودک بیدار است، دردی را حس نمی کند.
تفاوت سدیشن و بیهوشی در دندانپزشکی کودکان
| مورد | سدیشن | بیهوشی |
| سطح هوشیاری | کودک نیمه هوشیار و واکنشگر باقی می‌ماند. | کودک نا‌آگاه است و واکنشی ندارد. |
| میزان حس نمودن درد | حس درد کاهش می‌یابد، اما به طور کامل از بین نمی‌رود. درد با داروی بی حسی کنترل می شود. | کودک در طی روند درمانی دردی حس نمیکند. |
| روش اجرا | می‌تواند به صورت دهانی، تنفسی یا وریدی انجام شود. | به صورت وریدی یا از طریق تنفس اجرا می‌شود و برای بیهوشی موضعی از طریق تزریق اجرا می‌شود. |
مزایا و ملاحظات بیهوشی و سدیشن
مزایای سدیشن
- کاهش اضطراب: سدیشن اضطراب و نگرانی کودک را کاهش می‌دهد.
- همکاری: فرد تحت سدیشن هنوز می‌تواند به دستورات دندانپزشک پایبند باشد یعنی درک صحبت های دندانپزشک را دارد. البته در مورد کودکانی که همکاری لازم برای دندانپزشکی ندارند نسبت به بزرگسالان مجبور به سدیشن عمیق تر هستیم به طوری که کودک به خواب عمیق می رود.
- ریکاوری سریع: رها شدن از تاثیرات داروهای آرامبخش به طور کلی سریع‌تر از رها شدن از تاثیرات بیهوشی است.
ملاحظات سدیشن
- تسکین محدود درد: سدیشن ممکن است برای روش‌های گسترده درمانی و زمانی که جراحی های اگرسیو مد نظر است کافی نباشد. در دندانپزشکی همراه با سدیشن از داروهای بی حسی موضعی هم برای بی حس نمودن دندان استفاده می شود.
- خطر اُور سدیشن(oversedation): در برخی موارد، خطر بیش از حد قرار گرفتن کودک تحت تاثیر سدیشن وجود دارد و چنانچه اثر دارو زیاد شود خطر آپنه (قطع تنفس) وجود دارد. اما دقت نمایید که متخصص بیهوشی در تمام لحظات سدیشن در کنار کودک حضور دارد و تمام علایم حیاتی او را مانیتور می کند.
مزایای بیهوشی
- کنترل کامل تحریکات : بیهوشی اطمینان می‌دهد که کودک در طی روند درمانی هیچ درد یا تحریکی را احساس نمیکند.
- کنترل کامل راه هوایی بیمار: از آنجایی که در روش بیهوشی لوله گذاری انجام می شود و کودک از طریق دستگاه اکسیژن رسان تنفس می کند، نگرانی از بابت تنفس و اسپاسم راه هوایی بیمار وجود ندارد.
ملاحظات بیهوشی
- زمان بهبودی(ریکاوری): رهایی از تاثیرات دارو های بیهوشی طولانی است. همچنین اثرات جانبی مانند تهوع و گلو درد نیز ممکن است موقتا بعد از بیهوشی برای کودک رخ دهد.
تصمیم گیری بین سدیشن(آرامبخشی) یا بیهوشی در دندان پزشکی اطفال
در دنیای دندانپزشکی کودکان، انتخاب بین سدیشن و بیهوشی به ویژگی‌هایی همچون روند و میزان گستردگی درمان، سن و سابقه پزشکی کودک و تخصص دندانپزشک بستگی دارد. هر دو سدیشن و بیهوشی نقشی حیاتی در اطمینان از راحتی کودکان در حین اعمال دندانپزشکی ایفا می‌کنند. برای تعیین رویکرد مناسب‌تر برای نیازهای دندانی کودک خود، مشورت با دندانپزشک متخصص اطفال را در نظر بگیرید.
